گروه مقاله : مقالات و انتشارات
تاريخ انتشار : 1396/06/05 - 19:08
كد :33
پیسی، بَرَص، لک و پیس یا ویتیلیگو (Vitiligo) یک اختلال تولید رنگدانه است که در آن ملانوسیت‌ها (سلولهایی که رنگدانه تولید می‌کنند) در قسمتهایی از پوست، غشاهای مخاطی و شبکیه تخریب می‌شوند. در نتیجه لکه‌های سفید پوست درنواحی مختلف بدن ظاهر می‌شوند.
اين لک‌ها در هر جايي از بدن ممكن است ديده شوند. معمولاً در هر دو طرف بدن بطور قرينه لك‌هاي متعدد سفيد و شيري رنگ ديده مي‌شوند. شايع ترين مناطق درگيري پوستي عبارتند از: صورت، لبها، دستها، بازوها، پاها و نواحي تناسلي. همچنین مویی كه در نواحی مبتلا به ویتیلیگو رشد می‌كند معمولاً سفید است.
به وجود آمدن پیسی بر روی دست بسیار شایع است.
دلایل ابتلا به پیسی
پیسی پیامد مرگ سلولهایی به نام ملانوسیت است که به پوست و مو رنگ می‌دهند. دانشمندان اطلاع کاملی از دلیل مرگ این سلول‌ها ندارند. پیسی همه‌گیر یا دوطرفه را می‌توان نوعی بیماری خود ایمنی به شمار آورد. بیماری خود ایمنی زمانی بروز می‌کند که بدن بخشی از خود را به اشتباه بیگانه در نظر می‌گیرد و به عنوان موجودات خارجی به آن حمله می‌کند و سلولهای آن ناحیه را از بین می‌برد.
بر اساس یافته‌های پژوهش‌های انجام شده، ابتلا به پیسی یک طرفه یا منطقه‌ای دلیل دیگری دارد که به نظر می‌رسد در اختلال سیستم عصبی بدن ریشه داشته باشد.
چه كساني به پیسی یا ويتيليگو مبتلا مي شوند؟
حدود یک تا دو درصد جمعیت دنیا یا (۵۰–۴۰ میلیون نفر)، به بیماری پیسی مبتلا هستند. ۹۵٪ افراد قبل از ۴۰ سالگی علائم را نشان داده‌اند. بیماری تمام نژادها و هر دو جنس را یکسان تحت تأثیر قرار می‌دهد.
حدود يك پنجم از مبتلايان نيز يكي از افراد خانواده‌شان به اين بيماري مبتلا بوده‌اند. بیماری تمام نژادها و هر دو جنس را یكسان تحت تاثیر قرار می‌دهد. به نظر می‌رسد ویتیلیگو در افراد مبتلا به بیماریهای اتوایمیون شایعتر است.
بیماریهای اتوایمیون بیماریهایی هستند كه در آنها سیستم ایمنی شخص علیه ارگانها یا بافتهای بدن خودش واكنش نشان می‌دهد.
این بیماریها عبارت‌اند از:
- پرکاری غده تیروئید
- نارسایی قشر غده فوق کلیه
- آلوپسی آره آتا
- آنمی پرنسیوز
شدت بروز این عارضه در افراد مختلف متفاوت است، گاهی تنها چند لکه روی پوست به وجود می‌آید، حال آن که گاهی بخش اعظمی از پوست بیمار سفید رنگ می‌شود. هر چند پیسی معمولاً بر پوست اثر می‌گذارد، اما هر نقطه‌ای از بدن که در آن رنگدانه وجود دارد نیز می‌تواند هدف این بیماری قرار بگیرد، برای مثال گاهی تکه‌هایی از مو سفید می‌شود، برخی داخل دهان‌شان تغییر رنگ می‌دهد و به سفیدی می‌زند؛ حتی ممکن است این تغییر رنگ ناخوشایند در چشم نیز بروز یابد.
بسیاری از بیماران با نشانه و علامت دیگری مواجه نمی‌شوند و در شرایط جسمی خوبی قرار دارند.
علائم بیماری پیسی:
- لكه هايي که صاف، سفيد و غيرقابل لمس هستند.
- این لکه‌ها خارش یا سوزش ندارند.
- معمولاً در هر دو طرف بدن و تقريباً در جاي مشابهي قرار دارند.
- این اختلال سبب سفید شدن زود هنگام موی سر، ابروها و ریش مي‌گردند.
- قطر این لک‌ها ممکن است 2 تا 3 میلی متر و در برخی مواقع چند سانتی متر باشد.
- این لکه‌ها بیشتر در مناطق در معرض نور خورشید از قبیل دستها، پاها، بازوها، صورت و لبها شایع هستند.
- دیگر نقاط شایع لکه‌های سفید عبارت‌اند از زیر بغل و کشاله ران، اطراف دهان و چشم، پره‌های بینی، ناف و نواحی تناسلی.
- این اختلال معمولاً پیشرونده‌است و به مرور زمان این لکه‌های سفید به دیگر نواحی بدن گسترش می‌یابند.
- در بعضی افراد پیسی به آهستگی طی چند سال گسترش می‌یابد و در برخی دیگر انتشار سریعاً رخ می‌دهد. برخی افراد گزارش کرده‌اند که به‌دنبال دوره‌هایی از استرس فیزیکی یا روحی، به تعداد لکه‌های فاقد رنگدانه اضافه شده است.
- دلایل بدتر شدن بیماری پیسی:
- ترشح کنترل نشده ملانین توسط غدد درون ریز
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید
- لوازم آرایش نامناسب و داروهای خوراکی
درمان پیسی:
در صورت ابتلا به پیسی باید به متخصص پوست مراجعه کنید تا از روش‌های درمانی موجود مطلع شوید. هدف اکثر روش‌های درمانی گوناگون بازگرداندن رنگ طبیعی پوست است. بهترین روش درمان برص یا پیسی با توجه به وضعیت سلامت عمومی، سن و ترجیح بیمار و همچنین ناحیه بروز لکه‌ها انتخاب می‌شود. برخی بیماران ترجیح می‌دهند تا درمان خاصی را انجام ندهند.
ایران موفق به درمان قطعی بیماری ویتیلیگو (لک و پیس) شده است. این روش برای اولین بار در دنیا در ایران توسط پژوهشکده رویان ارائه شده است. محققان ایرانی با جداسازی سلولهای ملانوسیت از نواحی سالم پوست و تفکیک آنها در آزمایشگاه، آنها را به مناطق فاقد رنگدانه تزریق می‌کنند. پس از ۲–۳ هفته، رنگدانه سازی در پوست شروع می‌شود. این در حالیست که در روش‌های خارجی برای درمان این بیماری، تزریق از طریق تاول ایجاد شده و ایجاد خراش روی نقاط فاقد رنگدانه و استفاده از اشعه ماورای بنفش استفاده می‌شود که ممکن است منجر به سرطان شود. به گفته دکتر حمید گورایی این روش کاملاً بی‌خطر بوده و رد پیوند آن منتفی است.
حدود ۶۰۰ هزار نفر در ایران به این بیماری مبتلا هستند که ۲۰۰ هزار نفر از آنان به هیچ دارویی پاسخ مناسب نمی‌دهند. اما با روش جدید پژوهشگران ایرانی، همه بیماران به طور صد در صد معالجه خواهند شد.
هدف اصلی در درمان‌های رایج ویتیلیگو، بهبود وضعیت ظاهری پوست است و روند درمان به زمان طولانی نیاز دارد که معمولاً ۶ تا ۱۸ ماه به طول می‌انجامد، انتخاب نوع درمان به تعداد، محل و گستردگی ضایعات بستگی دارد.
استروئید موضعی می‌تواند در برگرداندن رنگ پوست به لکه‌های سفید کمک کند، به خصوص اگر این درمان در مراحل اولیه بیماری شروع شود. درمان باید حداقل تا ۳ ماه ادامه یابد تا بهبود قابل ملاحظه‌ای ایجاد شود.
با وجود آن که استفاده از لیزر و نور درمانی (فتوتراپی) می‌تواند عوارضی را برای شخص به همراه داشته باشد (بخصوص برروی پوست نواحی سالم)، در مواردی که بیماری شکل گسترده‌ای دارد، انتخاب دیگری برای درمان لکه‌های پوستی باقی نمی‌ماند.
روش دیگر در موارد مقاومت در برابر درمان بی‌رنگ کردن باقیمانده پوست بدن است تا با لکه‌های سفید همرنگ شود. این روش درمانی برای بیمارانی که حداقل ۵۰٪ پوست آنها گرفتار است، توصیه می‌شود. به علاوه روش‌های دیگری هم به صورت موقت می‌توانند در این بیماران مؤثر باشند مانند استفاده از پوشاننده‌های پوست با مواد آرایشی یا خالکوبی کردن منطقه درگیر تا همرنگ پوست شوند.